De rat wordt door veel mensen als een gruwelijk dier gezien. Een dier dat in het wild voorkomt, eng en gevaarlijk is en ziektes verspreid. In verschillende regio’s van het land komen rattenplagen voor, waarbij bewoners op uiteenlopende manieren proberen de dieren te bestrijden. Zij kunnen waarschijnlijk niet voorstellen hoe leuk een tamme rat als huisdier kan zijn. En toch zijn ratten ideale huisdieren. Dit komt omdat ze klein en zeer intelligent zijn. Je hoeft ze niet als een hond uit te laten. Toch hebben ze een intelligentie die met een klein hondje kunt vergelijken. Je kunt ze verschillende dingen leren en naarmate ze tijd met hun baasje doorbrengen, pikken ze dingen op en beginnen ze woorden te herkennen. Ze herkennen hun baasjes en zijn daaraan gehecht. Wanneer een tamme rat in de buurt van hun baasje is, zal hij op hem of haar afkomen. Tamme ratten zijn gemakkelijk in onderhoud en zindelijk te maken zodat ze bij het uithalen niet gaan plassen en poepen. Maar ze blijven door middel van kleine urine druppels wel hun gebied maskeren. In tegenstelling wat veel mensen denken, stinken ze nauwelijks. Ingeval niet als je geregeld de kooi schoonmaakt en goede bodembedekking gebruikt.
In de loop van de jaren zijn bij de tamme rat verschillende genetische veranderingen plaatsgevonden en zijn er leukere kleuren ontstaan. De wildkleur rat, ook wel agouti genoemd, wordt tegenwoordig nauwelijks meer gefokt en evenmin als huisdier gehouden. De normale oorvorm wordt tegenwoordig bijna niet meer gefokt. De meeste tamme ratten in Nederland hebben laagzittende oren, ook wel bekend als Dumbo-oren. En de tamme ratten hebben kleuren als blauw, geel, wit met donkere ogen, zwart, siamees en burmees. Niet alleen zijn er mutaties opgetreden die de kleur van de vacht veranderen, maar ook de vachtstructuur zelf veranderen. Zo kennen wij mutaties die ervoor zorgen dat de haren korter en gekruld zijn (dit wordt rex genoemd). En haarloze (naakt) ratten, ratten zonder vacht en die nauwelijks snorharen hebben. En er bestaan ook staartloze ratten, een afwijking waardoor de staart verkeerd groeit en daardoor niet te zien is. Zowel naaktratten als ratten zonder staart wordt door de meeste fokkers als onwenselijk beschouwd en niet gefokt. Een rat heeft een staart nodig om te balanceren en om warmte af te geven. En zonder vacht raakt het huid snel verwond en kunnen zij met soortgenoten moeilijker aangeven hoe zij voelen (bijvoorbeeld opgezette haren als zij ergens niet mee eens zijn).
De rat is een sociaal dier en vaak wordt gezegd "één rat is een zielige rat". En dat is ook zo! En daar moet je, als je tamme ratten als huisdier wilt houden, bij stil staan. Tamme ratten hoor je nooit alleen te houden. Je moet tamme ratten altijd samen houden met andere ratten. Ze zijn heel gemakkelijk te koppelen en er is geen enkel reden om een rat alleen te houden. Ook als de partner overleden is, kan je een ouder exemplaar gerust koppelen met één of twee jongere exemplaren.
Ratten zijn bijzondere dieren. Ze kunnen tot wel 150 keer beter horen dan wij als mensen. Het zijn schemer- en nachtdieren en zijn vooral 's avonds actief. Overdag slapen ze het liefst. Veel mensen weten niet dat ze goede zwemmers zijn en ze kunnen in het wild urenlang volhouden. Ratten kunnen goed springen. Zij springen tot wel 1,2 meter ver en maar liefst 75 centimeter hoog.
De traanvloeistof van de rat is rood van kleur en soms lijkt hierdoor dat de rat een bloedneus heeft. Maar dat is meestal niet het geval. Je mag een rat nooit aan de staart optillen! Dat is namelijk voor de rat pijnlijk.
Ratten worden door bepaalde culturen als heilig beschouwd, zoals in noordwest India. De schatting is dat er meer dan 20.000 ratten leven in de Karni Mata tempel, ook wel bekend als de rattentempel. Maar wat velen niet weten is dat hier voornamelijk om de soort zwarte rat (Rattus rattus) gaat dat aanbeden wordt en niet om de soort bruine rat.
Ratten zweten niet! Zij hebben geen zweetklieren zoals mensen die hebben. Zij reguleren hun lichaamstemperatuur via bloedvaten die in hun staart lopen. De rat heeft ten opzichte van mensen een extra zintuig: de snorharen. Met de snorharen kunnen ze voelen zoals wij met onze vingers kunnen voelen. Er zijn onderzoeken die suggeren dat ratten ook met de snorharen op een niet traditionele manier kunnen horen, echter echt aangetoond is dit niet. Ratten zijn dichromaten en dat betekent dat zij twee tyep kegeltjes in hun ogen hebben. Zij kunnen geen rood zien (rood is waarschijnlijk donkergrijs of zwart) en hun kleurwaarneming is over het algemeen beperkter en minder intens dan die van mensen. Daartegenover zien zij wel ultraviolette kleuren die de mens niet waar kan nemen. Ratten communiceren met piepjes op ultrasone frequenties (boven 20.000 Hz). Jonge ratten roepen zo hun moeder en volwassen ratten maken gelach-geluidjes als ze spelen of geaaid worden. Wetenschappers noemen dat soms zelfs "rattenlachen". Ratten hebben een zeer goede reukvermogen. Daarom worden ze in bepaalde landen getraind om landmijnen of ziektes zoals tuberculose op te sporen.
Tegenwoordiger komt de bruine ratten bijna overal op de wereld voor en dit in zeer grote aantallen. Ze kunnen zich gemakkelijk aan de leefomgeving aanpassen. Maar kijk je naar de lichamelijke en genetische wijzigingen, dan constateren wetenschappers dat de bruine rat eeuwenlang bijna hetzelfde gebleven is.